Geçici Vergi Nedir?
Geçici vergi, bir işletmenin veya serbest meslek erbabının, yıl sonunu beklemeden, belirli dönemlerde (genellikle üçer aylık) elde ettiği kazancın üzerinden hesaplanan ve ödenen bir vergi türüdür. Tıpkı yıl sonunda ödeyeceğiniz gelir vergisinin bir kısmını önceden tahsil etmek gibi düşünebilirsiniz. Yani kısaca yıl sonunda alınması gereken Gelir veya Kurumlar vergisi, 3′ er aylık dönemlere bölünerek alınır.
Geçici verginin bir diğer anlamı da Peşin Vergi dir.
Geçici Verginin Tarihi
Türkiye’de 1981 yılından itibaren “peşin ödeme” uygulaması adı altında geçici vergi uygulaması çıkarılmıştır.Daha önce 3′ er aylık dönemler halinde yılda 4 defa verilen Geçici Vergi, 2022 yılında 4. dönemin kaldırılmasıyla 3 döneme düşürülmüştür.
Neden Geçici Vergi Verilir?
- Adaletli Vergi Dağılımı: Gelirin yıl sonunu beklemeden tahsil edilmesi, devletin gelirlerini daha düzenli hale getirir ve böylece kamu hizmetlerinin daha iyi finanse edilmesine katkı sağlar. Ayrıca yıl sonu beklenmeden tahsil edilen vergiler 1 yıl beklemediği için vergi değeri korunur.
- Mükelleflerin Vergi Ödemelerinin Kolaylaştırılması: Vergi mükelleflerinin, yıl sonunda ağır bir vergi yüküyle karşılaşmaması için vergi dönemlere bölünür. Böylece tek ve ağır bir vergi yükü olmaz.
- Vergi Kaçakçılığının Önlenmesi: Gelirler düzenli olarak bildirilir ve vergi ödenir. Bu durum, vergi kaçakçılığını zorlaştırır ve vergi sisteminin daha adil çalışmasını sağlar.
- Vergi Ödeme Alışkanlığı Sağlamak: Belirli dönemlerde vergi ödeme alışkanlığı, mükelleflerin vergi bilincini artırır ve vergiye uyumu kolaylaştırır.
- Yatırım Durumu : Borsaya kote olmuş şirketlere yatırım yapmadan önce, geçici vergi dönemlerinde çıkarılan gelir tablosu ya da ara dönem bilançolarına bakılır. Böylece yatırım için şirketin sağlık durumu belirlenir.
Geçici vergi
Kimler Geçici Vergi Verir?
Mükellef sıfatıyla ticaret veya hizmetle uğraşan tüm mükellefler geçici vergi vermek zorundadırlar. Limited ve anonim şirketler için Kurum Geçici Vergi, şahıs işletmeleri içinse Gelir Geçici Vergi beyannamesi verilir. Her ikisinin de işleyişi ve beyanname yapısı hemen hemen aynıdır.
Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?
Geçici vergi basit bir anlatımla, KDV hariç matrah üzerinden, gelirlerden giderlerin çıkarılmasıyla hesaplanır.
Örneğin 2024 yılı itibariyle KDV hariç olarak satışlar 3 milyon, alış maliyeti ise 1 milyon olan bir limited şirketin kârı 2 milyondur. 2024 yılı itibariyle de geçici vergi oranı % 25 ‘ dir. Buna göre de 2 milyon kâra göre % 25 geçici vergi 500 bin olarak hesaplanır.
Şahıs işletmeleri için ise geçici vergi oranı, gelir vergisi tarifesine göre verilir.
Gelir vergisinde temel mantık, az kazanandan az çok kazanandan çok vergi alınmasıdır. Bunun sebebi de vergi adaletidir.
Geçici Vergi Dönemleri
Geçici vergi dönemleri öncede üçer aylık periyotlarla 4 dönemken, 2022 yılında 3 dönem oldu. Buna göre geçici vergi dönemleri :
- Ocak, Şubat, Mart dönemi – 1. Dönem (17 Mayıs’ a kadar)
- Nisan, Mayıs, Haziran dönemi – 2. Dönem (17 Ağustos’ a kadar)
- Temmuz, Ağustos, Eylül dönemi – 3. Dönem (17 Kasım’ a kadar)
- Eylül, Ekim, kasım dönemi – 4. Dönem (2022 YILINDA KALDIRILDI)
Geçici Vergi Beyannamesi Verilmezse Ne Olur?
Geçici vergi verilmezse, çeşitli yasal sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. İşte bu durumun potansiyel sonuçlarından bazıları:
- Para Cezaları: Geçici vergi beyannamesini vermeme veya eksik verme durumunda, Vergi Usul Kanunu‘nda belirtilen oranlarda para cezaları kesilir. Bu cezalar, gecikme süresi ve eksik verilen verginin tutarına göre artar. Kayıp verginin 3 katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir.
- Gecikme Faizi: Vergi borcunu ödeme süresi içinde ödeyemeyen mükellefler, gecikme faizi ödemek zorunda kalırlar.
- İcra Takibi: Vergi borcu ve cezaları ödenmezse, vergi dairesince icra takibi başlatılabilir. İcra takibi sonucunda, mükellefin bankadaki hesaplarına bloke konulabilir, taşınır ve taşınmaz mallarına haciz uygulanabilir.
Geçici Verginin İadesi
3 ‘ er aylık dönemler içerisinde örnek olarak ilk 3 dönem kâr çıkmış ancak son 3 ayda şirket zarar etmişse ve yılı da zararla kapatmış olabilir. Bu durumda Kurumlar Vergisi ya da Geir Vergisi ekinde ödenmiş olan geçici verginin iadesi istenir. Tüm şartlar uygunsa ödenmiş olan geçici vergi yıl sonunda iade olarak alınır.
Geçici Vergi Beyannamesinde Neler Bulunur?
- Genel Bilgiler: Mükellefin T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası, unvanı, adresi gibi temel bilgiler yer alır.
- Dönem Bilgileri: Beyannamenin hangi dönemi kapsadığı belirtilir.
- Gelir Bilgileri: Beyanname döneminde elde edilen toplam gelir ve giderler gösterilir.
- Vergi Hesaplaması: Gelirlerden giderler düşülerek bulunan net kazanç üzerinden geçici vergi hesaplanır ve beyannamede gösterilir.
- Ödenen Vergi: Daha önce ödenmiş olan geçici vergi tutarı belirtilir.
- İndirilecek Ödemeler : Kazançtan indirilecek giderler(burs, yardım, bağış gibi) kalemler yazılır.
- Vergi İstisnaları: Gelir geçici vergi beyannamesi için, Genç girişimci istisnası ve diğer istisnalar yazılır ve kazanç hesaplanır.
Sonuç
Geçici vergi ticari faaliyetle uğraşan tüm işletmelerin vermek zorunda olduğu bir beyannamedir. Bu beyannameyi mükelleflerin kendisi veremezler. Geçici vergiyi bildirme yetkisi sadece mali müşavirlere aittir. Mali müşavirlerin haricinde geçici vergi beyannamesi verilemez. Bunun için Mali Müşavirlik Mesleği Hakkında Bilinmesi Gerekenler yazımızı okuyabilirsiniz.
Geçici vergi ile ilgili her türlü soru ya da sorunlarınız için İletişim sayfamızdan bizimle irtibata geçebilirsiniz.
